Başakşehir PSG maçında hakemin söylemiş olduğu negro ne anlama geliyor? Negro ne demek negro türkçesi ne?
Araştırmalara göre “negro” kelimesi köken itibariyle Latin ve Yunan dillerinden mülhem olup Avrupa dışındaki “beyaz olmayan” toplumlar için kullanılmıştır. Tam olarak önce hangi topluluğa dendiği tartışmalıdır. Yerine göre yerli Amerikalılar, Afrikalılar ve esmer Asyalılar için kullanıldığı bilinmektedir.
NEGRO NE DEMEK NEGRO NE ANLAMA GELİYOR
Kelime, Batı tarihinde koyu esmer insanlar aleyhinde kullanılan genel bir ırk tanımı olduğu için Soğuk Savaş döneminde tartışmaya açılmıştır. Bir yandan ırkçılık karşıtı propaganda yapan sosyalist ülkelerde diğer yandan insan haklarını savunarak sosyalist ülkelere karşı demokrasiyi savunan kapitalist ülkelerde gündem olmuştur. Sovyetlerin Afrikalı insanları Batı emperyalizmine karşı kışkırtmasıyla ABD’deki Afrikalı halkın psikolojisi, ülkede oluşması muhtemel bir güvenlik krizine karşı yumuşatılmak istenmiş, böylece negro kelimesinin aşağılayıcı tonu black kelimesiyle değiştirilmiş, bu insanlara “siyah” denmiştir. Ancak ABD’de bile bazı Afrikalı-Amerikalılar “siyah” yerine “negro”yu tercih etmişlerdir.
Batı’da Afrikalılara karşı atılan bu adımı Türkçe’ye taşımak isteyenler ‘zenci’ yerine ‘siyahî’ kelimesini tercih ederek ‘negro’nun Türkçe karşılığını ‘zenci’ zannetmektedirler. Peki, Türkçe’ye ‘zenci’ ifadesi nereden gelmişti?
19.yüzyıl Osmanlı müelliflerinden Şemseddin Sami’nin Kâmûs-u Türkî isimli lügatında ‘zenci’ kelimesi şöyle açıklanmıştır: “Afrika’da sakin olan ve kıvırcık kısa saçlarıyla ve sair eşkal-i ma’lume ile fark olunan siyahilerin isim cinsi olup müfredine (tekiline) zencî diyorlar.” Siyah insanların yaşadığı memleketlere de “bilad-ı zencî” (siyahlar ülkesi) deniyordu. Bunun sebeplerinden biri de Doğu Afrika’daki köle ticaretiydi.
Doğu Afrika açıklarındaki Zengibar (Zanzibar) Adası, bir zamanlar bugünkü Kenya ve Tanzanya’nın bağlı olduğu Zengibar Sultanlığı’na ev sahipliği yapıyordu. Ada, Doğu Arabistan’dan gelen Umman kökenli bir hanedanın idari üssüne dönüşmüş ve Afrika tarihindeki önemli devletlerden biri olmuştu. Doğu Afrika’daki yerli kabilelerle savaşan Müslüman Afrikalılar, elde ettikleri esirleri Zengibar’daki büyük köle pazarına toptan satıyorlardı. Buradaki pazarda köle tacirlerine perakende ve toptan satılan köleler gemilerle Osmanlı, İran ve Asya ülkelerine gönderiliyordu.
Zengibar Adası’na Araplar “Zencibar” diyordu ve buradan gelenlere de “zenci” deniyordu. İran’da “zengî” denmiştir. Osmanlı piyasasındaki Afrikalı köleler “zenciler” idi. Ancak zenciler sadece köle değil hür de olabiliyordu. Köle olsun hür olsun, Osmanlı toplumunda zenciler Batı’ya kıyasla daha şerefli yaşamışlardır. Dolayısıyla Türkçe’ye zenci ifadesi ve karşılığı Batı’dan değil Şark’tan girmiştir. Zenci kelimesinde Batılı bir tonlama ve aşağılama yoktur.
Tarihçilerin ortaya koyduğu araştırmalara göre, Batı’da köleler perişan iken İslam dünyasında köle hakları var idi. Köle ve cariyelere yapılan muameleler çok sayıdaki Osmanlı şer’iyye sicil defterlerinde kayıtlıdır. Zenci köleler Haremden orduya kadar pek çok yerde istihdam edilmişlerdir. Dolayısıyla Türkiye’nin Batılı anlamda bir “negro” geçmişi yoktur.
Avrupalıların Afrika’daki Nijer Nehri etrafındaki bölgeye “Negro toprakları” demiş olmaları ve Batı dillerinde zamanla beyaz olmayan ırklara “negro” denmesi, Osmanlı mirasçısı Türkiye’yi ilgilendirmemektedir.
Nitekim Arapça’da siyah manasındaki “sevda” kelimesinden mülhem “sudan” ifadesiyle siyahilerin yaşadığı yerlere “bilad-ı sudan” denmiştir. Osmanlı arşivlerindeki “Sudan” kelimesi bugünkü Sudan isimli ülkeyi değil sahra altı Afrika’yı ifade etmek için kullanılmıştır. Batı’da yazılan Afrika tarihlerinde “negroland” kelimesi kaldırılınca biz de arşivlerimizdeki “Sudan” kelimesini silmeli miyiz? Veya Batı dillerinde köle karşılığı olan Slav kelimesi değiştirilirse biz de Türkçe’de buna göre bir değişiklik mi yapacağız?
